Είναι πάντα φορτωμένος με δώρα κα πάντα συνεπής στο ραντεβού του.
Πόση ανάγκη έχουν τα παιδιά από το μύθο του Αϊ-Βασίλη και γιατί δεν πρέπει να τους τον γκρεμίσουμε ποτέ;
Κάθε χρόνο τις άγιες μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς εκατομμύρια παιδιά όλων των φυλών και των εθνοτήτων σε κάθε γωνιά της Γης περιμένουν ανυπόμονα τον ερχομό του Αϊ-Βασίλη, του αγαπημένου ασπρομάλλη γέροντα που με το σακί του γεμάτο δώρα θα ταξιδέψει σε μια νύχτα τον κόσμο ολόκληρο, για να αφήσει κάτω από κάθε χριστουγεννιάτικο δέντρο τα δώρα που του ζήτησαν με τα γράμματα ή τις ευχές τους.
Πάντα χαμογελαστός και καλοκάγαθος, πάνω στο ιπτάμενο έλκηθρο που το σέρνουν οχτώ ζωηρά ελάφια ή τάρανδοι, αποτελεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα τον πλέον αγαπημένο ήρωα των παιδιών. Είναι ο Father Christmas των Άγγλων, ο Santa Claus των Αμερικανών, ο Pere Noel των Γάλλων, ο Sinterklaas των Ολλανδών, ο Weinachsmamm των Γερμανών, ο Babbo Natale των Ιταλών, o Julemand των Σκανδιναβών, o Joulupukki των Φιλανδών, είναι με άλλα λόγια ο Άγιος Βασίλης των Ελλήνων. Ζει εδώ και εκατοντάδες χρόνια στον Βόρειο Πόλο. Έχει σκάψει το τεράστιο εργαστήρι του μέσα στο βουνό Korvatunturi, που μοιάζει από μακριά με τεράστιο αυτί, για να ακούει έτσι τις επιθυμίες των παιδιών, που φέρνει ο άνεμος από κάθε γωνιά της γης. Αναλαμβάνει να κάνει τα όνειρα των παιδιών πραγματικότητα, αγγίζοντας τις ψυχές τους με τον δικό του μαγικό τρόπο. Τελικά, τι πραγματικά σημαίνει ο Άγιος Βασίλης και πώς τα καταφέρνει ακόμα και σήμερα να συναρπάζει τόσο πολύ τα παιδιά;
Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι είναι φίλος και σύμμαχος των παιδιών. Κάθε επιθυμία τους που δεν έγινε πραγματικότητα μέσα στη χρονιά που πέρασε υπάρχει πάντα η ελπίδα να πραγματοποιηθεί από τον Άγιο Βασίλη, έστω και την τελευταία στιγμή. Συνήθως το παιδί σκέφτεται: «Δεν μου το αγόρασε ο μπαμπάς και η μαμά; Θα γράψω στον Άγιο Βασίλη, κι αυτός δεν υπάρχει περίπτωση να μη μου το φέρει». Με αυτή τη λογική ο Άγιος Βασίλης γίνεται ένα πρόσωπο που τα αγαπάει, δεν τους χαλάει ποτέ χατίρι, τους δίνει προστασία, ασφάλεια και στήριξη. Εάν σκεφτούμε ότι τα μικρά παιδιά έλκονται ιδιαίτερα απ’ οτιδήποτε περιέχει μυστήριο, τότε στα «προσόντα» του Άγιου Βασίλη έρχεται να προστεθεί και το συναρπαστικό μυστήριο της ύπαρξής του:
«Πού μένει;»,
«γιατί δεν έρχεται και στη γιορτή μου;»,
«πώς χωράει από το τζάκι αφού είναι τόσο χοντρός;»,
«εμείς που δεν έχουμε τζάκι, πώς θα μπει στο σπίτι;»,
«πώς γίνεται να χωρούν όλα αυτά τα δώρα στο σακί του;»,
«πώς προλαβαίνει να μοιράσει όλα τα δώρα σε μια νύχτα;».
Τέτοια ερωτήματα παίρνουν περίεργες διαστάσεις στο παιδικό μυαλό και δημιουργούν το έναυσμα για πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις μεταξύ των παιδιών και των γονιών, κάτι που λειτουργεί θετικά στη δημιουργία του μύθου του Αϊ-Βασίλη. Ένα άλλο στοιχείο που κάνει τον συγκεκριμένο άγιο συναρπαστικό είναι η έκπληξη σε συνδυασμό με την προσμονή. Πολύ πριν τη μεγάλη βραδιά, το παιδί αναρωτιέται:
«Άραγε, έλαβε ο Αϊ-Βασίλης το γράμμα μου;»,
«θα μου φέρει δώρο φέτος;»,
«θα μπορέσει να μου φέρει αυτό που του ζήτησα;»
Όλα αυτά τα ερωτήματα που θα «απαντηθούν» τη βραδιά της Παραμονής κρατάνε το παιδί σε μια ευχάριστη και διασκεδαστική εγρήγορση. Και κάτι τελευταίο αλλά ιδιαίτερα σημαντικό είναι η επιβράβευση! Όλοι ξέρουμε ότι κατά τη διάρκεια ολόκληρου σχεδόν του χρόνου και με την προτροπή της μαμάς και του μπαμπά, το παιδί κάνει ό,τι μπορεί για να γίνει καλύτερο ώστε τελικά ο αγαπημένος του άγιος να του φέρει το παιχνίδι που τόσο επιθυμεί. Η γνωστή φράση «αν είσαι καλό παιδί, ο Άγιος Βασίλης θα σου φέρει αυτό που ζήτησες» μπορεί να μας φαίνεται συνηθισμένη, αλλά για εκείνο είναι το κίνητρο για μια συνεχή προσπάθεια βελτίωσης, που έχει ως στόχο να καταφέρει τελικά να έχει την επιβράβευση.
Να του «γκρεμίσω» το όνειρο και πότε;
Από πολύ νωρίς στο παιδικό μυαλό γεννιούνται ερωτήσεις και απορίες σχετικά με αυτό το καλοσυνάτο πρόσωπο. Έτσι, αργά ή γρήγορα το πιτσιρίκι σας πολύ πιθανό κάποια στιγμή να ζητήσει πληροφορίες και εξηγήσεις που ίσως σας φέρουν σε δύσκολη θέση. «Πού μένει;» ή «πώς θυμάται όλα τα παιδιά;», «ένα κορίτσι στο σχολείο είπε ότι ο Αϊ-Βασίλης δεν υπάρχει!». Παράλληλα, την ίδια στιγμή που η δασκάλα επιμένει να τραγουδά «Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρεία», η τηλεόραση τον δείχνει να ξεκινά από τη Φιλανδία και η γιαγιά βεβαιώνει ότι θα έρθει από την καμινάδα! Αν μάλιστα στο σπίτι δεν υπάρχει τζάκι, ενισχύεται η γενικότερη σύγχυση γύρω από την ύπαρξη και τις δραστηριότητες του αγαπημένου γέροντα. Σκέτη Βαβυλωνία, αλλά μην ξεχνάτε ότι για τα παιδιά πάνω απ’ όλα είναι ένα πρόσωπο που εκπροσωπεί το ρομαντισμό και την πίστη, ένα πρόσωπο που μοιράζει δώρα και ελπίδα. Από την ηλικία των επτά ετών και πάνω πολλά παιδιά αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πως μάλλον ο κύριος πίσω από τη γενειάδα είναι ο μπαμπάς ή ο παππούς. Όμως δεν υπάρχει κανένας λόγος να τους χαλάσουμε τη φαντασίωση. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η στάση και η συμπεριφορά μας όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε τη σκέψη και τη φαντασία τους. Τα παιδιά έχουν την ανάγκη έως κάποια συγκεκριμένη αναπτυξιακή φάση και ηλικία –που διαφέρει για κάθε ένα– να πιστεύουν σε σύμβολα, μύθους ή τελετουργίες. Όλα αυτά τα στοιχεία εμπεριέχουν νοήματα, αρχές, συναισθηματικά και ψυχικά ερεθίσματα τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη. Στο βαθμό λοιπόν που ο Άγιος Βασίλης συμβολίζει την ελπίδα, την προσμονή, τη γενναιοδωρία, την ειρήνη, την αγάπη και τη ζεστασιά, την ισότητα απέναντι στο δικαίωμα να είμαστε ευτυχισμένοι, τότε ναι είναι καλό, για όσο το έχουν ανάγκη και τους είναι χρήσιμο, να πιστεύουν στην ύπαρξή του. Τι συμβαίνει όμως όταν ένας καλοθελητής αποκαλύπτει την αλήθεια; Ή όταν η λογική του διακρίνει «κενά» που είναι αδύνατον να καλυφθούν; Μεγαλώνοντας, τα παιδιά αρχίζουν να έχουν κάποιες υποψίες όταν για παράδειγμα ο Αϊ Βασίλης που έρχεται στο σπίτι μοιάζει περιέργως με τον μπαμπά ή το θείο ή ακόμα κι όταν μεγαλύτερα παιδιά τα κοροϊδεύουν επειδή ακόμα πιστεύουν ότι υπάρχει. Αυτή η περίοδος της αμφιβολίας είναι συγκινητική και συνήθως συμπίπτει με την εποχή που πηγαίνουν για πρώτη φορά στο σχολείο. Και η ανακάλυψη ότι ο Αϊ-Βασίλης δεν υπάρχει τα γεμίζει με απορία και θλίψη. Η διαφοροποίηση της πραγματικότητας από το μύθο αναγγέλλει συχνά το τέλος μιας μαγικής περιόδου στην παιδική ηλικία, αυτή όπου μέσα από το όνειρο και την επιθυμία το αδύνατο μπορεί να γίνει δυνατό. Στο δειλό ερώτημα του παιδιού «αλήθεια, δεν υπάρχει ο Αϊ-Βασίλης;» είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε μια απάντηση και αυτή βέβαια δεν μπορεί να είναι ένα ξερό «όχι, δεν υπάρχει», διότι έτσι γκρεμίζουμε με σκληρό τρόπο τον φανταστικό του κόσμο, που εμείς οι ίδιοι είχαμε φτιάξει. Γενικά, δεν υπάρχει ένα γενικό «πρέπει» ή μια μυστική συνταγή επιτυχίας. Ανάλογα με την περίπτωση, ο γονιός θα χρειαστεί να καταφύγει σε διαφορετικές στρατηγικές χειρισμού της συγκεκριμένης ερώτησης. Πρέπει να είστε ψύχραιμοι και με τις απαντήσεις σας να μην πληγώσετε την ευαισθησία του και να μην προσβάλετε τη νοημοσύνη του. Επιπλέον, πρέπει να θυμάστε ότι λέγοντας την απόλυτη αλήθεια σ’ ένα παιδί προσχολικής ηλικίας, κινδυνεύετε να γίνετε κυνικοί και «κακοί» στα μάτια του. Διότι ναι μεν δεν του λέτε ψέματα, αλλά από την άλλη πλευρά ακρωτηριάζετε τη φαντασία και την ελπίδα του, και αυτό είναι πολύ σκληρό. Τα παιδιά θέλουν «τροφή» για τη φαντασία τους και επιπλέον είναι ικανά με τον δικό τους τρόπο να σας δείξουν πότε πραγματικά δεν «χρειάζεται» να πιστεύουν στον παχουλό Άγιο με τον τρόπο που πίστευαν έως τώρα.
Τελικά, ο Αϊ-Βασίλης υπάρχει;
Υπάρχει, όπως σίγουρα υπάρχουν η αγάπη, η γενναιοδωρία, η ευλάβεια, η γνώση, η ελπίδα, η προσμονή, η γαλήνη, η χαρά και η ζωή. Αλίμονο! Πόσο ζοφερός θα ήταν ο κόσμος μας αν δεν υπήρχε ο Αϊ-Βασίλης. Δεν θα υπήρχε η αγνή πίστη των παιδιών, η φαντασία που κάνει υποφερτή την ύπαρξή μας. Το φως με το οποίο η παιδικότητα γεμίζει τον κόσμο θα έσβηνε. Κανένας δεν βλέπει τον Αϊ-Βασίλη, αλλά αυτό δεν είναι απόδειξη ότι δεν υπάρχει. Τα πιο σπουδαία πράγματα στον κόσμο είναι εκείνα τα οποία ούτε οι μεγάλοι ούτε τα παιδιά μπορούν να δουν. Ο Αϊ-Βασίλης είναι ένα ευχάριστο διάλειμμα από την καθημερινότητα και μια ευκαιρία να αφήσουμε τη φαντασία των παιδιών να δουλέψει προς όφελός τους: Να ονειρευτούν ένα καλύτερο μέλλον, με αγάπη, ειρήνη και πολλά παιχνίδια! Ειδικά ο μύθος του Άγιου Βασίλη είναι απαραίτητος για έναν ακόμη λόγο: Λειτουργεί σαν μια καλή αρχή στο να μάθουν τα παιδιά να σκέφτονται θετικά, να ονειρεύονται, να προσδοκούν πράγματα, να προσπαθούν γι’ αυτά. Όπως και να έχει, είτε επιλέξετε να… εμφανίσετε τον Αϊ-Βασίλη και φέτος είτε όχι, μην ξεχνάτε το μήνυμα των Χριστουγέννων, που δεν έχει να κάνει απαραίτητα με τα δώρα και τα πλουσιοπάροχα γεύματα. Μπορείτε να «φιλοξενήσετε» το πνεύμα των Χριστουγέννων στο σπίτι σας μαζεύοντας τρόφιμα και ρούχα που δεν χρειάζεστε πια για ένα ίδρυμα που βρίσκεται στην περιοχή σας, μπορείτε να διαβάσετε στα παιδιά σας την ιστορία του μικρού Χριστού ή, αν δεν πιστεύετε σε κάποια συγκεκριμένη θρησκεία, να δώσετε απλά λίγο περισσότερο χρόνο στις διαπροσωπικές σας σχέσεις και ειδικά στους ανθρώπους που αγαπάτε.
Τα Χριστούγεννα είναι μια ευλογημένη γιορτή και δίνουν το μήνυμα της ευτυχίας, της ειρήνης και της αγάπης!
Η αναμονή του ερχομού του Αϊ-Βασίλη βοηθά το παιδί σας να μπει στο πνεύμα των γιορτών και να ζήσει όλη τη μαγεία των Χριστουγέννων.
Βοηθήστε το παιδί σας να καταλάβει ότι αυτό που έχει σημασία είναι να τον αγαπάει ο Αϊ-Βασίλης και να τον θυμηθεί και όχι η αξία του δώρου.
Αν από συζήτηση που θα κάνετε μαζί του πριν από τις γιορτές καταλάβετε ότι ζητάει κάτι που οι οικονομικές σας δυνατότητες δεν επιτρέπουν, εξηγήστε του ότι ο Αϊ-Βασίλης μπορεί να κουραστεί από το βάρος του παιχνιδιού που ζήτησε ή ότι δεν έχει τόσα χρήματα ώστε να αγοράσει και για τα υπόλοιπα παιδάκια και ότι είναι κρίμα μερικά παιδιά να μην πάρουν δώρο. Προσανατολίστε τη σκέψη του σε κάτι που θα μπορέσετε να προσφέρετε πιο άνετα.
Αν το παιδί σας ζητήσει να γράψει ένα γράμμα στον Άγιο Βασίλη μην το αποτρέψετε. Πάρτε καθαρό χαρτί κι ένα φάκελο, πείτε του να γράψει αυτό που θέλει, ενδεχομένως να στείλει και μια ζωγραφιά στον αγαπημένο του Άγιο. Βοηθήστε το να γράψει τη διεύθυνση στο φάκελο και πηγαίνετε μαζί να το ταχυδρομήσετε. Με όλη αυτή την ιεροτελεστία, τα δώρα θα αποκτήσουν μεγαλύτερη αξία.
Πείτε στο παιδί να ζητάει από τον Άγιο Βασίλη δώρα όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για το αδερφάκι του ή το φίλο του. Έτσι, θα μάθει το νόημα της αγάπης και της φροντίδας για όλους.
Αν ο μπαμπάς θέλει να ντυθεί Άγιος Βασίλης και να φέρει δώρα, τότε φροντίστε να το κάνει σωστά. Να βάλει τα κατάλληλα ρούχα, να στερεώσει καλά τον σκούφο και τα γένια, να αλλοιώσει τη φωνή του και γενικά να παίξει το ρόλο του όσο γίνεται πιο πειστικά. Εσείς σβήστε τα φώτα και αφήστε μόνο ένα κεράκι αναμμένο. Οργανώστε σωστά την είσοδο του «μπαμπά Αϊ-Βασίλη» στο σπίτι, γιατί είναι άκρως απογοητευτικό για ένα παιδί να ανακαλύψει τη φάρσα.
Eίναι ευκαιρία να ωθήσετε το παιδί στην έννοια της προσφοράς.. Προτείνετε του για παράδειγμα να μαζέψει τα παιχνίδια που δεν χρησιμοποιεί ή κάποια ρούχα του που δεν του πάνε και πηγαίνετε μαζί του να τα προσφέρετε σε κάποια παιδάκια που έχουν ανάγκη εξηγώντας του τους λόγους που το κάνετε.
